Palliatieve zorg en terminale zorg zijn twee verschillende vormen van zorg die worden geboden aan patiënten met ernstige en ongeneeslijke ziekten. Ze hebben elk hun eigen doelen en tijdsframes:

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg heeft als doel de levenskwaliteit van patiënten met een ernstige, levensbedreigende ziekte te verbeteren. Deze vorm van zorg richt zich op het verlichten van symptomen, beheersen van pijn, en bieden van emotionele, psychologische en spirituele ondersteuning aan zowel de patiënt als de familie. Palliatieve zorg kan ingezet worden in verschillende stadia van de ziekte, zelfs als genezing niet meer mogelijk is. Het strekt zich over een langere periode uit en beoogt patiënten comfort en waardigheid te bieden gedurende hun ziekte.

Terminale zorg

Terminale zorg is gericht op patiënten in de laatste fase van een ongeneeslijke ziekte, waarbij verwacht wordt dat er nog maar een beperkte levensduur overblijft, meestal enkele weken tot maanden. Het doel van terminale zorg is om patiënten zo comfortabel mogelijk te houden tijdens deze laatste levensfase. Hierbij is het verlichten van symptomen en pijn van groot belang, maar er is ook aandacht voor emotionele en psychologische ondersteuning voor zowel de patiënt als de naasten. Het doel is een rustige en waardige overgang naar het levenseinde te bieden.

In essentie is palliatieve zorg een bredere benadering die zich richt op het verbeteren van de levenskwaliteit van ernstig zieke patiënten, terwijl terminale zorg specifiek gericht is op het bieden van comfort en ondersteuning aan patiënten in de laatste fase van hun ziekte, wanneer het einde van het leven nadert.

De duur van palliatieve zorg kan variëren afhankelijk van verschillende factoren, zoals de aard van de ziekte, de behoeften van de patiënt en de medische omstandigheden. Palliatieve zorg heeft geen strikt vastgestelde tijdsduur en kan gedurende een langere periode worden verleend, zelfs gedurende meerdere jaren, als de ziekte van de patiënt stabiel blijft of langzaam verloopt.

Palliatieve zorg kan beginnen zodra een ernstige ziekte wordt vastgesteld en kan worden voortgezet in verschillende fasen van de ziekte, zelfs wanneer genezing niet meer mogelijk is. Het doel van palliatieve zorg is het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt door symptoombeheersing, pijnverlichting, emotionele en psychologische ondersteuning, en het bieden van comfort en waardigheid.

In sommige gevallen kan palliatieve zorg echter overgaan in terminale zorg wanneer de ziekte verergert en het levenseinde nadert. Terminale zorg is specifiek gericht op de laatste fase van het leven, wanneer de patiënt zich in de laatste weken tot maanden bevindt.

Het belangrijkste is dat de duur van palliatieve zorg wordt aangepast aan de behoeften en wensen van de patiënt en zijn of haar familie, en dat het zorgteam in samenwerking met hen beslissingen neemt over de voortzetting en intensiteit van de zorg.

Palliatieve zorg kent over het algemeen vier fases, die kunnen helpen bij het begrijpen en plannen van de zorg voor patiënten met een levensbedreigende ziekte. Deze fases zijn:

Initiële fase: In deze fase wordt palliatieve zorg geïntroduceerd zodra een ernstige ziekte wordt vastgesteld. Het gaat om het identificeren van symptomen, het opstellen van een behandelplan en het bieden van emotionele ondersteuning. Het doel is om de patiënt en hun familie te informeren over wat palliatieve zorg inhoudt en hoe het kan helpen.

Stabilisatiefase: In deze fase richt de zorg zich op het stabiliseren van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Het team werkt samen om pijn en andere ongemakken te verminderen, psychosociale ondersteuning te bieden en de patiënt te helpen omgaan met de ziekte en de emotionele impact ervan.

Verzwakkingsfase: Naarmate de ziekte vordert, kan de patiënt fysiek verzwakken. De nadruk ligt hier op het maximaliseren van comfort, het verminderen van lijden en het ondersteunen van de patiënt en hun dierbaren bij het omgaan met de emotionele en spirituele aspecten van het levenseinde.

Terminale fase: Dit is de laatste fase van het leven van de patiënt, waarin de ziekte ongeneeslijk blijkt te zijn en het overlijden nadert. Hier ligt de focus op het bieden van intensieve zorg om het comfort van de patiënt te optimaliseren, fysieke symptomen te beheersen en emotionele steun te bieden aan zowel de patiënt als hun familie.

Het is belangrijk op te merken dat de overgang tussen deze fases niet altijd duidelijk en voorspelbaar is, en dat de zorg flexibel moet zijn om aan te sluiten bij de behoeften van de patiënt en hun familie gedurende het hele proces. Elk individu ervaart deze fases op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo.

U kunt uitgebreide informatie over palliatieve zorg vinden op verschillende betrouwbare bronnen, waaronder de onderstaande.

Patiëntenverenigingen en organisaties voor palliatieve zorg

Organisaties zoals Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) en lokale hospices bieden vaak gedetailleerde informatie over palliatieve zorg, inclusief richtlijnen, brochures en ondersteuningsmateriaal. Ze kunnen ook verwijzen naar gespecialiseerde professionals en diensten.

Ziekenhuizen en zorginstellingen 

Veel ziekenhuizen en zorginstellingen hebben informatie over palliatieve zorg beschikbaar op hun websites. U kunt ook contact opnemen met hun palliatieve zorgteams voor advies en informatie.

Overheids- en gezondheidsinstanties

Websites van gezondheidsministeries, zoals het Nederlandse Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), kunnen informatie bieden over palliatieve zorg, richtlijnen en ondersteuningsbronnen.

Websites van gezondheidsorganisaties

Websites zoals Thuisarts.nl, Kanker.nl en Alzheimer Nederland bieden informatie over specifieke aspecten van palliatieve zorg in relatie tot verschillende aandoeningen.

Medische bibliotheek en universiteiten

Universitaire medische centra en medische bibliotheken kunnen toegang bieden tot wetenschappelijke artikelen, onderzoeken en literatuur over palliatieve zorg.

Boeken en literatuur 

Er zijn diverse boeken geschreven door experts op het gebied van palliatieve zorg die diepgaande informatie bieden over verschillende aspecten van zorg, symptoombeheer, emotionele ondersteuning en meer.

Bij het zoeken naar informatie is het belangrijk om bronnen te raadplegen die betrouwbaar, actueel en gebaseerd zijn op wetenschappelijke kennis. Als u specifieke vragen heeft over palliatieve zorg, is het ook raadzaam om rechtstreeks contact op te nemen met zorgverleners, zoals huisartsen, specialisten of palliatieve zorgteams.

Palliatieve zorg is een benadering van zorgverlening die gericht is op het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met een levensbedreigende of ernstige ziekte, zoals kanker, hartfalen, chronische obstructieve longziekte (COPD) of neurologische aandoeningen. Het doel van palliatieve zorg is niet gericht op genezing, maar op het verlichten van symptomen, het verminderen van pijn en ongemak, het bieden van emotionele en psychologische ondersteuning, en het helpen van patiënten en hun families om op een waardige en comfortabele manier met de ziekte om te gaan.

Palliatieve zorg richt zich op het aanpakken van de fysieke, psychosociale, spirituele en emotionele behoeften van de patiënt. Het omvat symptoombeheer, pijnbestrijding, psychologische ondersteuning, geestelijke zorg, hulp bij het nemen van beslissingen en het plannen van de zorg, en het bieden van comfort en kwaliteit van leven in de laatste fase van het leven.

Deze vorm van zorg wordt vaak verleend door een team van professionals, waaronder artsen, verpleegkundigen, palliatieve zorgspecialisten, maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers en psychologen. Palliatieve zorg kan zowel thuis worden verstrekt als in ziekenhuizen, hospices of verpleeghuizen, afhankelijk van de voorkeuren en behoeften van de patiënt en hun familie.

Palliatieve zorg omvat ook ondersteuning voor familieleden en naasten, omdat zij vaak een belangrijke rol spelen in het zorgproces en emotionele steun nodig hebben tijdens deze moeilijke periode. Het doel van palliatieve zorg is om een comfortabele en respectvolle omgeving te bieden, waarin de patiënt zo goed mogelijk kan leven en sterven volgens hun eigen wensen en waarden.